Podcasts: radio, maar dan anders

Opeens heeft iedereen het erover: podcasts. Maar liefst vijf miljoen Nederlanders luisteren er geregeld naar. Maar wat zijn het precies? Hoe beluister je ze? En wat zijn de leukste om mee te beginnen?

Een pod-wát?

Een bloedstollende en waargebeurde misdaadserie, een inspirerend diepte-interview, lollige keukentafelgesprekken, documentaires, politieke analyses, boeken-, sport- en kinderprogramma’s… Podcasts zijn er in vele soorten. De term podcast is een samentrekking van iPod en broadcast (uitzenden) en staat voor een geluidsbestand dat je kunt downloaden of streamen op je computer, tablet, smart-tv of smartphone. Je kunt podcasts dus beluisteren waar en wanneer je wilt.

Radio versus podcast

Podcasts lijken in veel opzichten op radioprogramma’s. Maar er zijn ook verschillen: podcastmakers hebben alle vrijheid. Ze hoeven zich niets aan te trekken van zenderbazen en uitzendschema’s, want iedereen kan een podcast online zetten. Podcastmakers kunnen dus zelf de vorm, inhoud, lengte en toon van hun programma bepalen en dat levert een groot, gevarieerd en creatief aanbod op. Zes afleveringen maken over lichaamsbeharing? Kan. Cabaretière Carolien Borgers bewees het met ‘Over haar’. Een boek voorlezen? Columniste Paulien Cornelisse doet het in ‘Taal voor de leuk’. Mensen laten meeluisteren met relatietherapiesessies? Therapeute Esther Perel nodigt je in ‘Where should we begin?’ uit in haar spreekkamer.

Luisteren in 3 stappen

1. Download een podcastapp

De meeste podcasts hebben een website waar de afleveringen met een afspeelknop op staan. Ook op Spotify kun je nagenoeg alle podcasts vinden. Maar nog handiger is luisteren via een podcastapp. Op iPhones en iPads staat standaard de paarse app Podcasts. Zo niet, dan is die te downloaden uit de App Store. Voor Androidtoestellen is de app Google Podcasts een aanrader.

2. Ga op zoek

In de zoekbalk in je podcastapp kun je een titel invoeren, als je die weet. Maar je kunt ook zoeken op categorieën en hitlijsten met veelbeluisterde podcasts bekijken. Gewoon googelen op jouw interesse plus ‘podcast’ levert ook vaak goede tips op. Het aanbod is overweldigend, want nu podcasts een trend zijn, duiken veel mediamerken, bedrijven en andere organisaties erbovenop. Iedereen wil een podcast maken, zo lijkt het. Podcastrecensies zijn handig. Die van de Volkskrant vind je op volkskrant.nl/kijkverder/t/podcast-tips. Podcast Vink bespreekt het Nederlandse aanbod.

3. Abonneer je

Heb je een leuke podcast gevonden? Abonneer je dan gratis door op ‘abonneer’ te drukken, of in Spotify op ‘volgen’. Op die manier wordt de podcast toegevoegd aan je bibliotheek/favorieten en is hij later makkelijk terug te vinden. Sommige apps geven een seintje als er een nieuwe aflevering van je favorieten online staat.

Tip: trailers

Van podcasts die al wat langer bezig zijn, is vaak een trailer te vinden in je podcast-app. Bij langer lopende podcasts zonder trailer is het raadzaam om niet (alleen) af te gaan op de eerste aflevering, maar ook een recente te beluisteren, omdat veel podcasts zich ontwikkelen en beter worden.

Geschiedenislesje: de podfather

Aan de wieg van podcasting stond Adam Curry. De radio-dj hield zich aan het begin van deze eeuw bezig met weblogs en bedacht dat hij graag via geluidsbestanden zou gaan bloggen. Omdat in die jaren steeds meer mensen mp3-spelers op zak hadden, begonnen steeds meer bloggers gebruik te maken van de mogelijkheid om hun verhalen via audio te verspreiden. De term ‘podcast’ dook in 2004 voor het eerst op in een artikel van The Guardian over de opmars van audioblogs. Adam Curry is niet de enige die podcasting mogelijk heeft gemaakt, maar zijn bemoeienis leverde hem wel de titel ‘Podfather’ op.

Doorbraak

Podcasts hebben internationaal een vlucht genomen sinds de meeste mensen een smartphone met internet hebben. In 2014 brak podcast door bij het grote (voornamelijk Amerikaanse) publiek dankzij ‘Serial’, een spannend true crimeonderzoeksprogramma van inmiddels drie seizoenen. Volgens de laatste openbare cijfers waren de eerste twee seizoenen in 2018 maar liefst 340 miljoen keer gedownload. In Nederland lijken podcasts pas de laatste twee jaar een groter publiek te bereiken. Luistercijfers worden niet, zoals bij radio, onafhankelijk gemeten, maar vermoedelijk hebben de verhalende podcasts ‘Bob’ van audiocollectief Schik en ‘De brand in het landhuis’ veel betekend voor de doorbraak van het medium in Nederland. De laatste serie, waarin Simon Heijmans de wonderlijke
geruchten onderzoekt rond de brand in landhuis Zionsburg in Vught en de dood van bewoner Ewald Marggraff, werd volgens de NTR al ruim 1.7 miljoen keer gedownload.

Geen tijd?

Vraag je je af waar je de tijd vandaan moet halen om podcasts te luisteren? Dat is simpel. Ze zijn namelijk ideaal om te beluisteren terwijl je iets anders doet, zoals sporten, wandelen, tuinieren, reizen, de hond uitlaten, koken, autorijden of schoonmaken. Anders dan bij een radioprogramma kun je een lange podcast tussentijds stopzetten en later verder luisteren.

‘Podcastluisteraars kiezen bewust wat ze beluisteren’

Mischa Blok (45) presenteert ‘Miss podcast’ op NPO Radio 1, waarin ze met BN’ers over podcasts praat. Ook bespreekt ze met onder anderen cabaretier Vincent Bijlo podcasts in de podcast Vink.

“Naar de radio luisteren is als een boekwinkel binnenstappen en meteen een boek in handen geduwd krijgen: hier, lezen. Liever kijk je natuurlijk zelf even rond in de winkel en zoek je op je gemak een boek uit dat je aanspreekt. Zo werkt het bij podcasts ook: je mag zélf kiezen uit ‘kasten’ vol audioverhalen. En je mag ze nog gratis beluisteren ook, op een moment dat jou uitkomt. Ik vind het mooie aan dit medium dat er voor iedereen een podcast te vinden is, wat je interesses ook zijn. Of je nou van pretparken of van wijn houdt, er is een podcast over! Als maker biedt het medium mij ook veel vrijheid. Ik presenteerde lange tijd Radar op NPO Radio 1; een serieus consumentenprogramma, waarin ik niets kon met mijn interesse in liefdesverhalen. Dat kon wel in podcastvorm. In november 2018 begon ik met Liefdeslessen, een podcast waarin ik BN’ers – van Frans Bauer tot Rob Jetten – interviewde over de lessen die zij uit hun liefdesleven hebben getrokken. Ik heb gemerkt dat de reacties op een podcast veel persoonlijker en enthousiaster zijn dan op een radioprogramma waar tienduizenden mensen naar luisteren. Dat komt omdat podcastluisteraars niet toevallig de radio aan hebben staan, maar er bewust voor kiezen om naar jou te luisteren en echt geïnteresseerd zijn in je onderwerp.”

Mischa’s top 5 voor Margriet-lezeressen

1. Toen was ik 12
“Mensen blikken terug op iets wat gebeurde toen ze twaalf waren. Van het succes van Doe Maar tot de vuurwerkramp.”
2. Roels sofasessies
“Roel van Velzen praat na zijn scheiding openhartig met bekende vrienden als Claudia de Breij en Alain Clark over zijn zoektocht naar nieuw geluk.”
3. Van twee kanten
“Corine Koole interviewt geliefden apart van elkaar. Mooi om te horen hoe verschillend mensen naar hun relatie kunnen kijken.”
4. De Blakenberge Tapes
“Een heel spannend, fictief verhaal in drie delen, over twee moordzaken en één prille liefde.”
5. De Grote Harry Bannink Podcast
“Een prachtige ode aan een van Nederlands beste componisten. Gijs Groenteman praat met mensen die met Bannink hebben gewerkt, zoals Aart Staartjes en Loes Luca.”

‘Podcast luisteren is netflixen met je oren’

Berna van Woerkom (65) begon op aandringen van haar zoon te luisteren naar de podcast Bob. Sindsdien is ze verkocht en luistert ze de ene na de andere podcast.

“Mijn zoon luisterde veel podcasts, maar ik was niet vertrouwd met het fenomeen. Ik wist wel dat het een soort radioprogramma’s zijn, maar ik ben geen radioluisteraar, dus dacht dat het niets voor mij was. Mijn zoon overtuigde me ervan dat ik het toch echt eens moest proberen. Ik bleek op mijn iPhone standaard een podcast-app te hebben, die me nooit was opgevallen. Ik begon te luisteren naar ‘Bob’ en werd meteen gegrepen door de sfeer. Het is een prachtige serie over een dementerende Vlaamse vrouw die beweert dat ze als tiener een kind heeft moeten afstaan. Haar volwassen dochters horen dat voor het eerst. Drie journalistes onderzoeken in de podcast of het verhaal klopt. Na Bob ben ik meteen andere podcasts gaan luisteren, zoals ‘De brand in het landhuis’ en de Amerikaanse podcast ‘In the dark’. Verslávend vond ik ze: ik luisterde soms wel drie afleveringen achter elkaar. Dat gevoel kende ik alleen van series op Netflix. Podcast luisteren is eigenlijk netflixen met je oren. Ik luister altijd met mijn oortjes in, tijdens een activiteit waarbij ik niet hoef na te denken: tuinieren, naaien of autorijden. Ik vind het heel ontspannend, ik zit dan echt in
een heerlijke cocon. Inmiddels zijn de rollen omgedraaid en tip ik mijn zoon podcasts, zoals ‘Iemand’, interviews met gewone mensen met een bijzonder verhaal.”

Tip: social media

Veel podcasts zijn ook actief op Instagram, Facebook en Twitter. Leuk om daar updates over je favoriete programma te krijgen en in contact te komen met andere luisteraars.

Cijfers anno 2020

5 MILJOEN Nederlanders luisteren naar podcasts.
25% van de podcastluisteraars heeft een abonnement op een serie.
De gemiddelde luistertijd per sessie is 41 minuten.
In 2018 vond het eerste Podcastfestival in Nederland plaats.
In 2019 brachten bijna 20.000 mensen hun stem uit voor de Dutch Podcast Awards, drie keer zo veel als in het jaar ervoor, toen de prijzen voor het eerst werden uitgereikt.
Bronnen: AudioMonitor 2019, Stichting Nationaal Luisteronderzoek.

Voor ieder wat wils

GESCHIEDENIS Mijke van Wijk duikt in ‘Tante Jos’ in het verzetsverleden van haar oudtante Jos Gemmeke, wier verhalen niet altijd blijken te kloppen.
MISDAAD In ‘De moord op Patrick’ houdt Sanne Boer de onopgeloste moordzaak van tennisleraar Patrick van der Bolt tegen het licht.
MUZIEK De Amerikaanse podcast ‘Dolly Parton’s America’ maakt een reis door de geschiedenis van de Verenigde Staten aan de hand van de wereldberoemde countryster. * Sopraan Francis  Broekhuizen beantwoordt in ‘Vraag het aan Francis’ vragen over klassieke muziek.
LITERATUUR Onder anderen dichter Ellen Deckwitz bespreekt welke boeken je moet lezen in ‘BoekenFM’. * Interviews voor volwassenen met jeugdauteurs als Tonke Dragt en Anna Woltz hoor je in ‘De Grote Vriendelijke Podcast’.
WETENSCHAP ‘Onbehaarde apen’ is een toegankelijke podcast over ‘kleine ontdekkingen en wereldschokkende inzichten’. * De man en de maan portretteert een Nederlandse sterrenkundige die in zee gaat met China om zijn droom te verwezenlijken.
SPORT De verhalende uitpluispodcast ‘El Tarangu’ gaat over wielerheld Jose Manuel Fuente, die uit de dood lijkt te zijn opgestaan. * De wereld van ‘Vice sports’ vertelt verhalen over sportcultuur.
INTERVIEWS ‘Een dik uur Ischa op de radio’ haalt de beste radio-interviews van Ischa Meijer uit het archief. * In ‘Met Groenteman in de kast’ interviewt Gijs Groenteman uiteenlopende gasten diepgaand.

Delen